තොරතුරු පිරික්සීම
ඉහත ප්‍රකාශයෙන් ප්‍රවාහන හා සිවිල් ගුවන් සේවා රාජ්‍ය අමාත්‍ය අශෝක් අබේසිංහ පවසා සිටින්නේ නිදහස් සෞඛ්‍ය සේවය සඳහා තම රජයේ අයවැයෙන් කළ වෙන් කිරීමෙහි විශාල වැඩිවීමක් තිබෙනා බවත්, එය රාජ්‍ය ආදායමෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් වන බවත් වේ.
අමාත්‍යවරයා සඳහන් කරනා වසරවල අය වැයෙන් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය (MoH) සඳහා වෙන් කොට ඇති මුදල් ප්‍රමාණයන් සම්බන්ධයෙන් ඔහුගේ සංඛ්‍යාවන් නිවැරදි වේ (වගුව 1 බලන්න). අමාත්‍යවරයා එතරම් පැහැදිලිතාවයකින් තොරව ‘සෞඛ්‍ය වියදම්’ ලෙසින් දක්වන රාජ්‍ය ආදායමෙන් 10% ක් වූ ප්‍රමාණය, සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය තනිව වියදම් කළ මුදලට (2018 දී 8.6% ක්) වඩා වැඩි වේ. එනමුත් එය සමස්ත ජාතික සෞඛ්‍ය වියදම් ලෙසින් (පළාත් සභාවන්ද ඇතුළත්ව) මහ බැංකුව විසින් ගණනය කොට ඇති 2018 වසර සඳහා වූ රාජ්‍ය ආදායමෙන් 11.3% ක් වූ ප්‍රමාණයට වඩා අඩුවේ.
මෙයට අමතරව FactCheck.lk මගින් අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශය කරුණු කිහිපයකට එදිරිව වඩාත් තදබල ලෙසින් විමසා බලා ඇත. මෙම කරුණු වන්නේ (අ) අමාත්‍යවරයා සඳහන් කළ ලෙසට අයවැයෙන් වූ ප්‍රතිපාදන වෙන් කිරීම නොව සැබෑ වියදම, (ආ) සෞඛ්‍ය සඳහා වූ ජාතික වියදම වෙනුවට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය (MoH) සඳහා වූ වියදම; සහ (ඇ) අමාත්‍යවරයා සඳහන් කළ නාමික වැඩිවීම වෙනුවට වැයෙහි සැබෑ වැඩිවීම (උද්ධමනය ගැලපූ වැඩිවීම) වේ.
(අ) වෙන් කළ වියදමට එදිරිව සැබෑ වැය: අමාත්‍යවරයා සඳහන් කළ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශ සඳහා අයවැයෙන් වූ වෙන් කිරීමට වඩා, 2015, 2016 හා 2018 වසරවල සැබෑ වියදම පිළිවෙලින් 7.4%, 21.5% සහ 6.4% යන ප්‍රතිශතයන්ගෙන් අඩු වී ඇත. නමුත් 2010 වසරේ සැබෑ වියදම, අය වැයෙන් වූ වෙන් කිරීමට වඩා සුළු වශයෙන් වැඩිවී ඇත.
(ආ) සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ වියදමට එදිරිව ජාතික සෞඛ්‍ය වැය: අමාත්‍යවරයා විසින් උපුටා දැක්වූ සංඛ්‍යාවන් සඳහා ඇතුළත් වන්නේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය සඳහා වෙන් කරන ලද/වියදම් කරන ලද ගණන් පමණක් වේ. කෙසේ වුවත් සෞඛ්‍ය සේවාවන් ලබාදෙන එකම රජයේ ආයතනය වන්නේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය නොවේ. මේ පිළිබඳ වඩාත් සම්පූර්ණ සංඛ්‍යාලේඛනයක් වන්නේ මහ බැංකුව මගින් ප්‍රකාශිත සෞඛ්‍ය වියදම පිළිබඳ කෘත්‍යාත්මක වර්ගීකරණය වේ. මෙම සංඛ්‍යාලේඛනය මගින් සියලුම රාජ්‍ය ආයතනයන් මගින් සෞඛ්‍ය සේවාවන් සඳහා දරණ වැය සහ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ අයවැය යටතට නොගැනෙන පළාත් අයවැයෙන් සෞඛ්‍ය සේවාවන් සඳහා දරන වියදමද ආවරණය කෙරේ. අමාත්‍යවරයා විසින් සඳහන් කළ වසර කිහිපය සඳහා (දත්ත ලබාගැනීමට නොමැති හෙයින් 2019 වසර ඇතුළත් කොට නැත) සෞඛ්‍ය සේවා වෙනුවෙන් වන ජාතික වියදම, සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ වියදමට වඩා 30-36% අතර ප්‍රමාණයකින් වැඩිවේ.
(ඇ) නාමික වැඩිවීමට එදිරිව සැබෑ වැඩිවීම: 2018 වසරෙහි මූර්ත වියදමෙහි සැබෑ වැඩිවීම (උද්ධමනය ගැලපූ වැඩිවීම), 2010 වසරේ වැඩිවීම මෙන් දෙගුණයක් වේ.
අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශය මේ ආකාරයෙන් ඇගයුම් කිරීමෙන් පසුව වුවද පෙනී ගිය කාරණය වූයේ, සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා වන සැබෑ වියදම (අයවැයෙන් වන වෙන් කිරීම සහ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ වියදම පමණක් නොව) 2010 සිට 2018 දක්වා වන විට මූර්ත අගයෙන් දෙගුණව ඇති බවයි. මෙය අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශයෙන් මතුකෙරෙනා සමස්ත අර්ථයට රුකුල් දෙයි.
එනිසා අපි, අමාත්‍යවරයාගේ ප්‍රකාශය සත්‍ය වේ යැයි ප්‍රකාශ කරමු.
*FactCheck.lk හි නිශ්චය පාදක වී ඇත්තේ පොදු ජනයාට ප්‍රවේශ විය හැකි, වඩාත්ම යාවත්කාලීන තොරතුරු මතයි. අපගේ සෑම කරුණු සොයා බැලීමකදීම මෙන්ම මෙම කරුණු සොයා බැලීමේදීද වෙනත් නව තොරතුරු අනාවරණය වන්නේ නම්, FactCheck.lk හි මෙම ඇගයීමද ඊට අනුකූලව යාවත්කාලීන කිරීමට අප සුදානම්.
වගුව 1: සෞඛ්‍ය සම්බන්ධ රජයේ වියදම (2010, 2015-2019)
මූලාශ්‍රය
- මුදල් අමාත්‍යාංශය, අයවැය ඇස්තමේන්තු (2010), වෙළුම II, පි. xxxii, 30.
- මුදල් අමාත්‍යාංශය, අයවැය ඇස්තමේන්තු (2015), අමාත්‍යාංශ/සංස්ථා මගින් වන රාජ්‍ය වැය වගුව, ප්‍රවේශය මෙතැනින්: http://www.treasury.gov.lk/documents/10181/179154/Expenditure.pdf/16db8a1b-5967-477a-9919-882d306e378f [අවසන් වරට ප්‍රවේශය: 2019 ඔක්තෝබර් 22];
http://www.treasury.gov.lk/documents/10181/179154/Revenue.pdf/1b132c27-7949-4a19-995f-9a563bc0d3e2[අවසන් වරට ප්‍රවේශය: 2019 ඔක්තෝබර් 22] - මුදල් අමාත්‍යාංශය, අයවැය ඇස්තමේන්තු (2016), p. xxxiii, xxxv, ප්‍රවේශය මෙතැනින්: http://www.treasury.gov.lk/documents/10181/219870/NBD+-+Budget+Estimate+2016+-+Eng.pdf/a1c65fd1-62a9-4aec-9b85-be4abcb01214 [last accessed: 22 October 2019]
- මුදල් අමාත්‍යාංශය, අයවැය ඇස්තමේන්තු (2019), පි. xxxvi, xxxvii, ප්‍රවේශය මෙතැනින්: http://www.treasury.gov.lk/documents/10181/693643/Approved+Vol+1+English+Web+May.pdf/5882f82a-b0ae-46a2-aa66-f28997b2e713 [අවසන් වරට ප්‍රවේශය: 2019 ඔක්තෝබර් 22]
- ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව, වාර්ෂික වාර්තාව (2018), විශේෂ සංඛ්‍යාලේඛන උපග්‍රන්ථය, වගුව 6, ප්‍රවේශය මෙතැනින්: https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/publications/annual_report/2018/en/15_S_Appendix.pdf [අවසන් වරට ප්‍රවේශය: 2019 ඔක්තෝබර් 22]
- ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව, වාර්ෂික වාර්තාව (2018), සංඛ්‍යාලේඛන උපග්‍රන්ථය, වගුව 36, ප්‍රවේශය මෙතැනින්: https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/publications/annual_report/2018/en/14_Appendix.pdf [අවසන් වරට ප්‍රවේශය: 2019 ඔක්තෝබර් 22]
- අදාළ පුවත්පත් ලිපිය සඳහා ප්‍රවේශය මෙතැනින්: http://www.dinamina.lk/2019/08/22/පුවත්/79194/ගුණාත්මක-ඖෂධ-අඩු-මිලට-දෙන්න-ඖෂධ-නියාමනයක්-කළේ-වත්මන්-ආණ්ඩුවයි [අවසන් වරට ප්‍රවේශය: 2019 ඔක්තෝබර් 22]